De kwestie zelfmeetapparatuur

"Ik vraag mij af wanneer de ‘vital sign’ metingen die consumenten zelf verrichten met bijvoorbeeld een app of met sensoren in een smartwatch, een belangrijke toegevoegde waarde gaan leveren aan de verbetering (geld/tijd/kwaliteit) van de gezondheidszorg?”

Deze vraag plaatste Auke De Leeuw, Managing Director van Annovating, begin dit jaar in de community van zorginnovatie.nl. Een terechte vraag die alles te maken heeft met slim(mer) meten in de zorg.

Meten is weten, maar niet zonder bezwaren

We meten tegenwoordig vreselijk veel en op verschillende manieren; met vragenlijsten, functietesten, observaties, enzovoorts. Door de enorme technische ontwikkelingen komt allerlei meetapparatuur op de markt, kijk maar naar het enorme aanbod van draagbare meetapparaatjes (wearables) en gezondheidsapps op de smartphone.

Soms meten mensen voor de lol, bijvoorbeeld om stappen of calorieën te tellen of om sportdata te delen via luxe GPS-horloges. Maar men meet ook steeds meer voor serieuze doeleinden. Bijvoorbeeld om de eigen hartslag en bloeddruk kunnen meten. Voor mensen met een chronische ziekte vergroot het zelf meten de eigen regie. Controlebezoeken aan het ziekenhuis kunnen door zelfmetingen vervangen worden door digitale monitoring op afstand.

Toch klinken er ook bezwaren. Levert het meten door de mensen zelf niet uiteindelijk meer werk op voor de zorgverlener? Hoe betrouwbaar is een wearable: is deze getest, gevalideerd, gecertificeerd? Klassiek effectiviteitsonderzoek is kostbaar en langdurig; voordat het onderzoek is afgerond, is de wearable of app al verouderd of verdwenen. Hoe kan ik het kaf van het koren scheiden met zo’n enorm aanbod? Wat moet ik eigenlijk doen met de gegevens die zo’n wearable oplevert? Hoe zit het met privacy?

De uitdagingen: kwaliteit, privacy en context

Er zijn geen richtlijnen voor welke meetapparatuur wel of niet goed is. Er is behoefte aan een keurmerk voor zelfmeetapparatuur en standaardisatie op vlak van ICT zou mooi zijn. Organisaties zoals Nictiz zijn daar al mee bezig. Maar alleen goede meetapparatuur is niet genoeg. Privacy, veiligheid en data-uitwisseling tussen de vele verschillende meetapparatuur en gezondheidsdossiers vragen ook aandacht. Het KNMG heeft bijvoorbeeld de handreiking Medische App Checker ontwikkeld, met vragen over de aanbieder, privacy en beveiliging.

Tot slot is het preventief en zelf meten van gezondheid niet zonder risico. Mensen met een positieve uitslag kunnen toch geen ziekte hebben en een negatieve uitslag betekent niet altijd dat je de ziekte niet hebt. Zo’n uitslag kan onterechte bezorgdheid of juist onterechte geruststelling teweegbrengen. Hoe belangrijk de betrouwbaarheid en validiteit van een meting is hangt ook van de context af: een halve kilo afwijking bij een weegschaal als je jezelf meet, is veel minder erg dan deze afwijking in gewicht bij een te vroeg geboren baby.

Genoemde bezwaren kunnen ook omgekeerd worden naar kansen. Kansen voor burgers, overheden en zorginstellingen. Maar vooral ook kansen voor het bedrijfsleven dat de wearables ontwikkelt. We moeten het kaf van het koren scheiden en het bedrijfsleven moet samen met eindgebruikers (zorgverleners en burgers/patiënten) aan de slag om ervoor te zorgen dat wat gemaakt wordt van goede kwaliteit is. Alleen dan kan het echt gebruikt worden in de dagelijkse praktijk en zorg. En daar zijn nog uitdagingen genoeg!

Auteur -Sandra Beurskens- is werkzaam als lector ‘Autonomie en Participatie van chronisch zieken’ bij Zuyd Hogeschool en als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Maastricht met de leerstoel ‘Doelgericht meten in de dagelijkse zorgpraktijk’. Sandra heeft het grootschalige Brightlands innovatieprogramma Limburg Meet (LIME) mede opgericht, een initiatief van Zuyd Hogeschool i.s.m. de Universiteit Maastricht en medegefinancierd door Provincie Limburg, dat zich richt op slimmer en efficiënter meten in de zorg. Een deelproject van LIME is ‘Personalised Wearables’ waarbinnen onderzoek wordt verricht naar de inzet van wearables voor gepersonaliseerde zorgapplicaties.