Innovatiecafé bemensbare zorg: robots, preventie en samenwerken

Kennisuitwisseling, robotisering en omarmen van andere innovaties, om de zorg betaalbaar te houden. Zodat er voldoende mensen zijn om die zorg te bieden. Dat waren de kernthema’s van het innovatiecafé op 21 april in Utrecht, dat voor het eerst sinds de coronabeperkingen weer ‘live’ kon plaatsvinden. Zo’n 70 deelnemers volgden in Bar Beton Utrecht Rijnsweerd een serie presentaties en namen deel aan een levendige discussie.

Beeld: ©Zorg voor innoveren

Voor het door Zorg voor innoveren en Zorginnovatie.nl georganiseerde evenement was Maartje Claassen, directeur van SARA Robotics, de dagvoorzitter. In haar inleiding beschreef ze de ‘sociale robot’ SARA, die samen met zorginstellingen wordt ontwikkeld. Die heeft als doel een betere kwaliteit van leven en werken voor cliënten en medewerkers in de langdurige zorg. De inzet van robots en andere zorgtechnologie en -innovatie kunnen helpen de zorg bemensbaar en betaalbaar te houden. Want de zorg moet zich aanpassen, vanwege vergrijzing, en daarmee gepaard gaande stijgende kosten.

Beeld: ©Zorg voor innoveren

De e-wisdom app en de inzet van netwerkzorg

Marlou de Kuiper is opleidingsmanager Master Innovatie in Zorg en Welzijn Hogeschool Utrecht. Haar presentatie richtte zich op de e-wisdom app die in ontwikkeling is. Die zou de kennis van iedereen die al beschikbaar is, gratis toegankelijk maken voor de ruim 1 miljoen mensen die afstand hebben tot de arbeidsmarkt, vastgelopen zijn in hun huidige baan of (nog) geen Nederlands spreken. Daarmee kan de app helpen bij te dragen aan een oplossing voor het arbeidsmarktprobleem maar ook de uitdagingen van gezondheidszorg aan te gaan. Marlou deed een oproep om te investeren in de verdere ontwikkeling van de e-wisdom app. Daarnaast pleitte ze ervoor anders te gaan kijken naar robots en hoe we daarmee samenwerken. Digitaliseren is een hulpmiddel, niet de interventie zelf, betoogde ze. Een belangrijk ander hulpmiddel dat ze noemde is de netwerkzorg waarvan de Social Network Analysis een onderdeel is. Ieders persoonlijke verhaal leidt tot veel meer inzicht en participatie dan we nu kunnen verwachten als we vragen wat we kunnen met het sociaal netwerk. De kwaliteit van zorg wordt bepaald door de kwaliteit van het netwerk, stelde Marlou. 

Beeld: ©Zorg voor innoveren

Hoe draagt de Relay Robot bij aan bemensbare zorg?

Vanuit zijn salesfunctie bij Swisslog Healthcare stelde Sil van den Brand de Relay Robot voor. Die automobile servicerobot is bedoeld voor vervoer van spullen van a naar b. Daardoor hoeven zorgprofessionals bijvoorbeeld niet meer met medicijnen heen en weer te lopen of zaken van en naar apotheek of het lab te brengen. Daarmee kunnen ze meer tijd besteden aan hun primaire zorgtaken. Sensoren van de robot detecteren obstakels, waardoor deze zijn route kan aanpassen, deuren kan openen en de lift gebruiken. De Relay Robot is er in eerste instantie voor vervoer tussen afdelingen, apotheek, van en naar het lab. Ook binnen het lab kan de robot ingezet worden. De robot kan geluid maken, heeft een display voor berichten en het uiterlijk past bij de uniforms van verpleegkundigen. Beschikbaar op afroep binnen ziekenhuis. Er is een pilot uitgevoerd in het Albert Schweitzerziekenhuis. Daaruit bleek onder meer dat de verantwoordelijkheid voor oproepen het beste bij een centraal punt kan liggen, bijvoorbeeld de afdelingssecretaresse. Sil verwacht dat de inzet van robots snel zal wennen, net zoals de samenleving snel wende na de introductie van email.

Beeld: ©Zorg voor innoveren

Leren van een ambassadeur zorgtechnologie op de werkvloer

Marloes Aarden, programmamanager innovatie & zorgtechnologie bij Utrechtzorg en Laura Vink, wijkverpleegkundige en ambassadeur zorgtechnologie bij Zorgspectrum combineerden hun ervaringen in een presentatie. Samen met Zilveren Kruis Zorgkantoor en 14 VVT-organisaties, startte Utrechtzorg in 2021 een programma gericht op de inzet van technologie in de ouderenzorg. Daartoe werden de digitale vaardigheden van medewerkers via digicoaches verbeterd. 60 zorgverleners worden daarbij ingezet als ambassadeurs Zorgtechnologie. Zij peilen binnen hun organisatie de behoeftes en bepalen dan hoe hun organisatie meer zorgtechnologie kunnen inzetten.

Een voorbeeld daarvan is het onderzoek naar zorgrobot Tessa, die kan helpen mensen met dementie langer thuis te laten wonen. Er werden 26 robots ingezet, die ondersteuning boden bij dagstructuur, medicatie en eten en drinken. Tijdens de test werd de waarde van Tessa niet erg ervaren maar na afloop van het drie maanden durende onderzoek bleken patiënten de robot juist erg te missen. Daarnaast bleek Tessa zoveel soms zoveel ondersteuning aan cliënten te bieden dat de inzet van wijkverpleging niet nodig was. 

Beeld: ©Zorg voor innoveren

De visie van Zilveren Kruis Zorgkantoor op een toekomstbestendig zorglandschap

Vanuit haar rol als adviseur zorginnovatie Zilveren Kruis Zorgkantoor zoekt Elles Visscher naar innovaties om de zorg in de toekomst bemensbaar en betaalbaar te houden. Uitgangspunt is daarbij persoonsgerichte zorg van goede kwaliteit. Daarom heeft Zilveren Kruis innovatie prominent opgenomen in haar inkoopbeleid, zowel technologisch als sociaal. Robots kunnen patiënten ondersteunen en de zorg efficiënter maken. Het sociale aspect bestaat uit het aantrekken en vervolgens behouden van nieuw zorgpersoneel. Daarnaast is het een doel om mantelzorgers duurzaam inzetbaar te houden, zodat ze ook aan intramurale zorg kunnen bijdragen. 

Zilveren Kruis wil inspireren en faciliteren. Inspireren door resultaten en goede voorbeelden te delen via campagnes, webinars en publicaties. Faciliteren via een budget voor regionale ontwikkeling en meedenken over praktische zaken. Zoals niet alleen een zorgrobot aanschaffen, maar het gebruik ervan in het interne proces implementeren. En keuzes maken wat je dan niet meer doet; slimme sensoren die controleren of een patiënt in bed ligt in plaats van ter plaatse controleren. Elles stelde dat in de zorg van 2030 kunstmatige intelligentie een rol zal spelen, naast slim rapporteren en op basis daarvan voorspellingen over zorgbehoeften kunnen doen. Ten slotte benadrukte ze de wens dat diverse innovaties op elkaar kunnen aansluiten. 

Beeld: ©Zorg voor innoveren

Plenaire Q&A en discussie

Een vragenrondje leidde tot een geanimeerde discussie. Er blijkt vaak aarzeling te zijn om innovaties te implementeren als die nog niet 100% betrouwbaar zijn. Terwijl de traditionele werkwijzen soms nog onbetrouwbaarder zijn. Regelgeving blijkt wel vaker dwars te zitten. Zo mogen mantelzorgers binnen een zorginstelling bijna niets, terwijl hun inzet voor medewerkers dagelijks uren werk kan schelen. Een ander obstakel bij het efficiënter maken van de zorg is dat leveranciers soms innovaties afgeschermd houden, aangezien er marktwerking in het spel is. 

Maar ook kansen kwamen aan de orde. Meer inzetten op preventie: dat gaat ook over leefomgeving, dus is samenwerken met gemeenten een must. Zorgopleidingen moeten meer meebewegen met ontwikkeling in preventie en technologie. 

Ook meer samenwerking werd genoemd als optie om de zorg bemensbaar te houden. Door delen van ervaringen uit ontwikkeltrajecten en pilots via al bestaande platforms.
Voor innovatoren werden diverse tips belicht: vanaf de start denken aan de implementatie, altijd uitgaan van de behoefte van de zorgprofessional en cliënt en oog hebben voor andere toepassingen van al bestaande technologie. 

Ten slotte werd de ingewikkeldheid van structurele bekostiging besproken. Tips daarbij waren om een onafhankelijk onderzoek naar de meerwaarde van de innovatie te doen en de mogelijkheden van de Beleidsregel Innovatie NZa en het Kenniscentrum Digitale Zorg te bekijken.

Volgende Innovatiecafé

Noteer vast de datum van het volgende innovatiecafé: 30 juni 2022. Het thema van die bijeenkomst is passende zorg, de locatie het Bartholomeus Gasthuis Utrecht.