Innovatie

Fleur Helpt

Ontwikkeling

Stichting Fleur Helpt verbindt kwetsbare burgers en vrijwillige buurtbewoners met elkaar door middel van een moderne, gebruiksvriendelijk app. Fleur Helpt focust in eerste instantie op kwetsbare ouderen om een duidelijk definieerbare doelgroep te hebben. Daarbij vertegenwoordigen vergrijzing en ouderenzorg een acuut en maatschappelijk probleem.

Met behulp van Fleur Helpt krijgt een oudere een aantal vaste, geselecteerde contacten uit zijn of haar directe omgeving, aan wie hij of zij met één druk op de knop een klusje kan vragen: een boodschap, een tuinklusje, een wandelingetje maken, koffie drinken, de hond uitlaten, enzovoort. Deze hulpvraag is direct zichtbaar op de smartphone van elk contact in de groep. Zodra één van de vrijwilligers op het verzoek is ingegaan, kunnen anderen er niet meer op reageren.

Stichting Fleur Helpt doet meer dan het bouwen, doorontwikkelen en onderhouden van de app. Minstens zo belangrijk is het werven van buurtgenoten, het aangaan en onderhouden van contacten met lokale stakeholders (welzijns- en vrijwilligersorganisaties, thuiszorgorganisaties en gemeenten), die buurtgenoten aan ouderen koppelen, en tenslotte het hebben van community-managers voor de diverse wijken en gemeenten.

Op lange termijn wil Fleur Helpt zich ook richten op andere kwetsbare groepen in de samenleving, zoals mensen met (ernstige) lichamelijke beperkingen, licht verstandelijke gehandicapten en chronisch zieken. Voordat het zover is gaat de stichting, samen met een aantal gelieerde partners, een pilot draaien waarin de app ontwikkeld en getest wordt en het duurzame verdienmodel helder gemaakt en verder uitgewerkt wordt.

Zelfzorg

Regio Utrecht

Mark Aalderink

http://www.fleurhelpt.nu

Probleemstelling

Door de toenemende vergrijzing, veranderende verwachtingen van informele hulpverleners door individualisering en arbeidsparticipatie en de transitie in de zorg (de nieuwe Wmo), komen kwetsbare ouderen in de knel. De verhouding van mantelzorg tot het aantal kwetsbare ouderen, de bezuinigingen in de ouderenzorg en de verminderde bereidheid tot intensief vrijwilligerswerk zorgen ervoor dat eenzaamheid toeneemt en er minder hulp beschikbaar is.

Daarnaast zal de nieuwere generatie informele zorgers (tussen de 45 en 65 jaar) te maken krijgen met een veel zwaardere en langduriger zorgvraag dan eerdere generaties. Tegelijk verschilt de mogelijkheid en bereidheid van deze groep om langdurig informele zorg te verlenen. De generatie babyboomers zijn geïndividualiseerd, minder religieus, gericht op persoonlijke ontwikkeling en hebben een sterk ontwikkelde verzorgingsstaat meegemaakt. Naast de eerder genoemde problemen, leidt dit tot een krakend fundament van de zorg.

De belangrijkste redenen om geen vrijwilligerswerk te doen zijn tijdsgebrek, het niet op de hoogte zijn van de mogelijkheden en het niet persoonlijk benaderd worden. Mensen willen wel iets betekenen voor anderen, maar ze weten niet hoe en zijn bang zich op te dringen.

Via de app van stichting Fleur Helpt wordt de laagdrempelige zorg voor één oudere verdeeld over meerdere buurtgenoten. Zo voelen vrijwilligers zich niet verplicht elke keer (direct) in te springen. De oudere voelt zich op zijn of haar beurt minder gauw bezwaard en hoeft minder bang te zijn dat het een vrijwilliger even niet uitkomt of om iemand te “overvragen”. Op deze manier kunnen familieleden en mantelzorgers kleine hulpvragen aan buurtgenoten overlaten en worden zelf daardoor minder belast.

Oplossing

Stichting Fleur Helpt brengt kwetsbare burgers in contact met een vaste groep geselecteerde vrijwilligers uit hun directe woonomgeving, aan wie zij op een laagdrempelige manier middels een app op een eenvoudige wijze een hulpvraag kunnen stellen.

Doelgroep

De belangrijkste gebruikers van Fleur Helpt zijn in twee hoofdgroepen in te delen: hulpvragers en hulpgevers. De hulpvragers zijn in eerste instantie kwetsbare ouderen. Deze doelgroep is meestal hoogbejaard, vrouw of alleenstaand en komen vaker uit lage sociaaleconomische klassen. Doorslaggevend voor hun kwetsbaarheid is echter het hebben van meer dan één aandoening (multimorbiditeit) en het hebben van functiebeperkingen in bewegen, zelfverzorging en het doen van het huishouden.

De optelsom van deze problemen maakt deze groep extra kwetsbaar voor sociale uitsluiting en eenzaamheid. Hoewel het aantal weduwen de komende decennia zal afnemen, gaat het aantal alleenstaande ouderen (gescheiden of ongetrouwd) toenemen. De groep kwetsbare 65-plussers neemt toe van 750.000 tot 1 miljoen in 2025. (bron: SCP, december 2013). Ongeveer 27% van de 65-plussers is kwetsbaar volgens onderzoek met behulp van de Tilburg Frailty Indicator (TFI), die wordt gebruikt door het Sociaal Cultureel Planbureau.

De tweede groep gebruikers zijn de vrijwilligers die de eerst genoemde groep (ouderen) hulp bieden. Deze groep is op elk gebied veel gedifferentieerder dan de eerste, omdat in principe iedereen die in staat en bereid is iets voor een kwetsbare buurtgenoot te doen, zich kan aanmelden.

Uit onderzoek (Broese van Groenou, M.I. Informele zorg 3.0: Schuivende panelen en een krakend fundament. Amsterdam: VU, 2012; Heide, W. van der en H.A. Doelman-van Geest. Vrijwilligers voor hulp in de wijk. De inzet van burenhulp als oplossing voor de vraag van kwetsbare burgers in de wijk. Den Haag: Tympaan Instituut, 2014) blijkt dat er een grote potentiële, maar ‘onzichtbare’ groep burgers is, die een buurtgenoot zo nu en dan graag een helpende hand wil bieden, maar niet goed weet waar te beginnen. Daarbij vinden veel van hen het niet wenselijk om aan permanente tijdstippen vast te zitten of overvraagd te worden.

Verdienmodel

Het duurzame verdienmodel wordt op verschillende vlakken gezocht. We denken aan vaste bijdragen door de ouderen in de vorm van verschillende abonnementstypen en het leveren van extra diensten en services in de app.

Concurrentie

Wat betreft de concurrentie kunnen we onderscheid maken tussen:
A) vergelijkbare technologische oplossingen die gericht zijn op het koppelen van vraag en aanbod, het organiseren van het sociale netwerk of het koppelen van informele en formele zorg.
B) de manier waarop buurthulp nu georganiseerd wordt.

Allereerst zijn er sinds enkele jaren online marktplaatsen beschikbaar waarop vraag en aanbod in de buurt met elkaar in contact worden gebracht. De bekendste online marktplaats is WeHelpen (www.wehelpen.nl); er zijn ook andere aanbieders zoals Zorgvoorelkaar (www.zorgvoorelkaar.com), Tijd voor Elkaar (www.tijdvoorelkaar.org) en BUUV (www.buuv.nu).

Uit onderzoek blijkt evenwel dat online buurtmarktplaatsen te weinig opleveren: het aanbod is omvangrijk maar ongericht en er is nog niet veel vraag. Ook heeft hetgeen gevraagd wordt meestal geen betrekking op de zorgbehoefte.

Andere technologische oplossingen die concurrerend kunnen zijn, zijn platformen waarop zowel formele als informele hulp georganiseerd wordt en het sociale hulpnetwerk wordt onderhouden. Te denken valt bijvoorbeeld aan VSS LIFEconnection en SamZo van Beweging 3.0.

Het grote verschil tussen al deze technische oplossingen en Fleur Helpt is dat wij actief werken aan het uitbreiden van het sociale netwerk van kwetsbare burgers. Vooral het werven van vrijwilligers in de buurt behoort niet tot hun takenpakket. Wij maken dit juist zo laagdrempelig mogelijk en focussen op het werven van zoveel mogelijk vrijwilligers.

Traditionele vrijwilligersorganisaties, lokale buurt- of wijkinitiatieven en (thuis)zorgorganisaties die het sociale netwerk proberen uit te breiden, lijken eerder concurrerend te zijn. Het zou evenwel zo kunnen zijn dat deze partijen eerder partners dan directe concurrenten zijn. Zij kunnen immers de hulp via onze app organiseren.

Unieke kenmerken

Fleur Helpt is op twee manieren innovatief: sociaal en technisch.

Allereerst beoogt Fleur Helpt sociale innovatie tot stand te brengen. Wij willen informele steun uit de buurt op een nieuwe manier faciliteren. Met uitzondering van intensieve mantelzorg is veel vrijwilligerswerk in Nederland sterk geformaliseerd. In de toekomst zullen steeds minder vrijwilligers beschikbaar zijn, terwijl de behoefte aan vrijwilligerswerk zal toenemen. We hebben dus meer ‘informele’ vrijwilligers nodig. Dat komt in feite neer op een terugkeer naar de situatie waarin mensen in hun directe omgeving eenvoudig zorg dragen voor elkaar. Maar dat kan niet op dezelfde wijze georganiseerd worden als in het verleden. Wij hebben technische oplossingen nodig die zorgnetwerken in de buurt efficiënter maken en die volledig aangepast zijn aan het drukke, moderne leven. Een hoofddoel van ons project is om aan de hand van experimenten te onderzoeken hoe we buren kunnen activeren en ze zo goed mogelijk kunnen matchen met kwetsbare burgers in hun buurt.

Ten tweede is Fleur Helpt ook technisch innovatief op het gebied van zorg. Eén van de boeiendste ontwikkelingen van de laatste drie jaar is de verbinding tussen online en offline diensten. Dit wordt nog interessanter als dit gekoppeld is aan de revolutie van mobiele technologie: we spreken dan over on demand mobile services (ODMS), wat gedefinieerd kan worden als ‘apps die de consumentenvraag via mobiele toestellen afhandelt, maar aan die vraag door offline diensten voldoet’. Een bekend voorbeeld hiervan is de taxidienst Uber, die grote gevolgen heeft voor de taxi-industrie. Maar er zijn hier veel meer voorbeelden van, zoals TaskRabbit (www.taskrabbit.com) en Shyp (www.shyp.com). Wij willen deze manier van dienstlevering introduceren in het lokale vrijwilligerswerk.

We beginnen met het ontwikkelen realtime technologieën, zoals die van Uber, om het vragen om en verlenen van hulp makkelijker en efficiënter te maken. In een later stadium gebruiken we big data analyse om te monitoren hoe kwetsbare burgers om hulp vragen en hoe vrijwilligers al dan niet aan die vraag voldoen. Wij verzamelen, geanonimiseerd en goed beveiligd, veel informatie, die op basis van analyse relevant wordt gemaakt voor overheden, zorginstellingen en ziektekostenverzekeraars. Tevens zullen we op basis van gedrag en kenmerken in staat worden gesteld om betere matches te maken tussen vrijwilligers en kwetsbare burgers. Ten slotte, gaan we API’s ontwikkelen om Fleur Helpt te integreren met andere zorgsystemen.

Intellectueel eigendom

Organisatie

Fleur Helpt is een stichting. We zijn begonnen met drie teamleden en een vierde teamlid staat klaar als ontwikkelaar. Bij opschaling hebben we een projectmanager en een community-manager nodig.

Implementatiestrategie

Een deel van de implementatiestrategie wordt pas helder na of tijdens de pilot en het vervolg daarop. Enerzijds is het duidelijk dat wij via campagnes zoveel mogelijk vrijwilligers in onze databases opnemen. Wij zijn bezig met het plannen van een onderzoek, met experimenten, om uit te zoeken hoe buurtbewoners het best geactiveerd kunnen worden.

Deze vrijwilligers kunnen vervolgens gematcht worden met kwetsbare burgers. Wie deze matching uitvoert staat nog open. Wij denken aan vrijwilligersorganisaties, thuiszorgorganisaties, maar vooral ook aan trekkers binnen de eigen buurt die door een community-manager worden aangestuurd. Deels zijn hier dus partnerschappen nodig met bestaande organisaties; deels zullen we zelf het gat dichten.