Innovatie: daar zit muziek in!

Innovatie in de zorg is spannend. De combinatie van een complex werkveld, gemotiveerde medewerkers en goedopgeleide professionals staat garant voor veel creatieve ideeën. Maar hoe innoveer je precies? Hoe zorg je dat er echt iets verandert in de zorg? En vooral: hoe komt het de patiënt het meest ten goede?

De eerste uitdaging is om een creatief idee in een werkend product om te zetten. Vervolgens moet dat werkende product over heel Nederland ‘uitgerold worden’. Die eerste stap vraagt meestal om energie en doorzettingsvermogen. Maar voor het realiseren van de tweede stap is veel meer nodig.

Laat mij dat illustreren aan de hand van een case study.

Een coalitie van muziektherapeuten

Muziektherapie is een geweldig interessant discipline. Muziektherapeuten zijn gemotiveerde professionals die met liefde hun vak beoefenen. En hun congressen zijn geweldig: vol muziek en zang. Regelmatig worden op deze congressen nieuwe interventies uitgevonden en met elkaar gedeeld. Maar breken deze interventies echt door? Gebruiken alle therapeuten de goede interventies? Het antwoord is even eenvoudig als onthutsend: nee!

Hoe komt het dat in zo’n gemotiveerde beroepsgroep innovaties niet doorbreken? Muziektherapeuten werken vaak als ‘eenlingen’ in een organisatie. De beroepsvereniging is actief, maar er is geen attitude van gezamenlijk innoveren. De meeste interventies zijn niet beschreven. Ook wordt er weinig of geen onderzoek gedaan naar de effecten.

VitaValley heeft een coalitie gestart samen met circa tien muziektherapeuten. We hebben alle interventies op het gebied van dementie en muziektherapie geïnventariseerd. In totaal kwamen we op ongeveer vijftien interventies. Aan de hand van een aantal criteria hebben we een selectie gemaakt van interventies die we – als coalitie - willen ‘uitrollen’ over Nederland. Deze selectie is besproken met het bestuur van de vakvereniging NVvMT en met een groot aantal therapeuten uit het veld.

Kritische massa verkrijgen met je netwerk

Gezamenlijk hebben we nu een achttal interventies geselecteerd die muziektherapeuten kunnen inzetten bij onbegrepen gedrag van patiënten met dementie. De meeste van deze interventies kunnen na training door een muziektherapeut ook door verzorgenden of mantelzorgers worden ingezet. Deze acht interventies worden momenteel beschreven. Daarnaast doen we een implementatieonderzoek en start een erkenningstraject bij Vilans/Zorginstituut. Het doel is om deze interventies binnen een jaar in 40 instellingen te implementeren!  Dit was niet mogelijk geweest zonder samenwerking tussen de afzonderlijke muziektherapeuten.

De moraal van het verhaal is dat creativiteit, energie en doorzettingsvermogen niet voldoende zijn om innovaties te laten doorbreken. Er is samenwerking binnen een netwerk nodig om een bepaalde innovatie te legitimeren en te ontwikkelen. Maar er is vooral een netwerk nodig om voldoende kritische massa te krijgen om een innovatie over heel Nederland uit te rollen. Het zou wel eens kunnen dat daarin het geheim ligt van een succesvolle innovaties.

Maarten Verkerk is lid van het bestuur van VitaValley, een innovatienetwerk in de zorg. Hij is mede verantwoordelijk voor de coalitie Dementie & muziektherapie.